10 июня 2017 г.
Районти ялхуçалăх предприятийĕсемпе хресчен (фермер) хуçалăхĕсенче ака ĕçĕсене мĕнле пахалăхпа пурнăçланине тата калчасем епле шăтса тухнине Акатуй уявĕ умĕн комиссипе тĕрĕслесси, ун хыççăн ялхуçалăх организацийĕсен ертỹçисемпе специалистсем, вĕсемпе пĕрле ял тăрăхĕсен пуçлăхĕсем ушкăнпа тĕл пулса лару-тăрăва хак парасси, пĕтĕмлетесси йăлана кĕнĕ.
Ял çыннин ĕçри ăнăçлăхĕ çутçанталăк условийĕнчен те нумай килет. Кăçал та, çанталăка пулах, уй-хир ĕçченĕ тĕрлĕ йывăрлăхсемпе тĕл пулчĕ. Çуркунне пуçламăшĕ сивĕ тăни, çавна май çĕр кирлĕ пек ăшăнса çитейменни акана тухас вăхăта тытса тăчĕ. Апла пулин те районти тыр-пул ăстисем яваплă ĕçе кашни çулхи пекех агротехника йĕркипе килĕшỹллĕн чи кĕске вăхăтра тата пысăк пахалăхпа пурнăçланă. Тĕш тырă культурисене пурĕ 16329 гектар, çав шутран ялхуçалăх предприятийĕсенче ăна 10775 гектар, хресчен (фермер) хуçалăхĕсенче 5554 гектар акса хăварнă. Хальхи вăхăтра ялхуçалăх тĕллевлĕ çĕрсемпе тухăçлă усă курасси, пусăçаврăнăшне тĕрĕс йĕркелесе пырасси çирĕп йĕркене кĕнĕ. Кĕр тыррисене кашни çул 6000 гектартан, 1000 гектартан кая мар пăрçа акса çитĕнтереççĕ. Унсăр пуçне, кĕрхи культурăсем ытларах лаптăк йышăнни пысăк тухăç алла илес шанăçа ỹстерет, çуркуннехи уй-хир тата вырма ĕçĕсене хăвăртлатма май парать. Пăрçа вара белокпа пуян культура, выльăх-чĕрлĕх валли паха апат шутланать. Иртнĕ кĕркуннерен пулас тыр-пул никĕсне чи пысăк лаптăкра акса хăварнисен хисепĕнчи "Прогресс" АХО, "Комбайн", Ленин ячĕллĕ, "Рассвет" ЯХПК-сенче, "Яманчурино", "Эмметево", "Победа" ОООсенче кĕр тыррисем япăх мар хĕл каçнă - ыраш пуç сăхма та тытăннă. Пăрçа туса илес ăсталăха "АСК-Яльчики" ООО (220 гектар), "Комбайн" ЯХПК (121 гектар), "Яманчурино" ООО (110 гектар), Ленин ячĕллĕ ЯХПК (100 гектар) тата ытти ялхуçалăх предприятийĕсем те ỹстерсех пыраççĕ.
Пĕрчĕллĕ тата пăрçа йышши культурăсен вăрлăхĕсене туса илессипе тата сутассипе ятарласа ĕçлекен "Комбайн" ЯХПКра чи пысăк репродукцири - ПР-1, ПР-2, РМС йышши вăрлăхсемпе кăçал тата ытларах усă кураççĕ. Ятарласа тĕпчев ĕçĕ ирттерес тĕллевпе куккурусăн 22 тĕрлĕ сортне çитĕнтереççĕ. Кăçал вырма умĕнхи республика шайĕнчи черетлĕ канашлăва "Комбайн" ЯХПК никĕсĕ çинче ирттерме йышăнни те, паллах, ахальтен мар. Сăмах май, "Комбайн" ЯХПКсăр пуçне тата икĕ ялхуçалăх организацийĕ - "АСК-Яльчики" ОООпа Курнавăшри Юрий Цветков хресчен (фермер) хуçалăхĕ çĕрулми тата тĕш тырă культурисен вăрлăхĕсене туса илессипе ятарласа ĕçлекен хуçалăхсен хисепне кĕни те районшăн чыслă, сумлă.
Хальхи вăхăтра ỹсен-тăран отрасльне аталантарассинче оригиналлă репродукцири вăрлăхсемпе усă курассине тĕп вырăна хураççĕ. Чăваш Республикин Ялхуçалăх министерствипе Елчĕк район администрацийĕ хушшинче çирĕплетнĕ килĕшỹпе, районти ялхуçалăх предприятийĕсемпе хресчен (фермер) хуçалăхĕсем элита вăрлăхсене кашни çул 22,4 процентран кая мар ĕçе кĕртмелле. Пĕтĕмĕшле илсен, аграрисем ку енĕпе палăртнинчен аванрах ĕçлесе пыраççĕ. Уйрăммăн илсен, "Урожай" ООО кăçалхи çуракире 75 процент таран, Ленин ячĕллĕ ЯХПК - 60, "Комбайн" ЯХПК - 58, "Рассвет" 44 процент чухлĕ чи лайăх вăрлăхсемпе усă курнă.
Калчасем мĕнле шăтса тухнине тĕрĕслекен комиссие ертсе пынă район администрацийĕн ялхуçалăх пайĕн начальникĕ Петр Тремасов районти тыр-пул ăстисем çураки ĕçĕсене, çанталăк чăрмав кỹнине пăхмасăр, вăхăтра пурнăçлама ĕлкĕрнине палăртса каларĕ. Çак вăхăтчен те ăшă çанталăк курмарăмăр - шăтса тухнă ỹсен-тăрана аталанма кирлĕ пек услови пулмарĕ пулсан та тăпрана лайăх вăрлăх варăнтарнă. Минераллă удобренипе ячĕшĕн мар, кирлĕ таран усă курнă ялхуçалăх предприятийĕсемпе хресчен (фермер) хуçалăхĕсенчи ("Комбайн", "Рассвет", "Труд", "Сатурн", Ленин ячĕллĕ ЯХПКсенчи, "АСК-Яльчики", "Яманчурино", "Победа", "Нива" агрофирма", "Клевер" ОООсенчи, Ю.Цветков, В.Чернов, Г.Афанасьев, А.Петров, Ю.Тетмуков хресчен (фермер) хуçалăхĕсен анисем аякранах илемлĕн курăнса лараççĕ. Калчасем пĕр тикĕс, парка çитĕнеççĕ.
Çуртрисене кăçал каярах юлса акнине, ун хыççăн та çанталăк сивĕ тăнине пула кирлĕ пек ỹссе çитĕнеймен çемçе çулçăллă калчасене, çанталăк ăшăтса пынă май, хурт-кăпшанкă тапăнас, çавăн пекех тăтăшах сивĕ çумăр çуса тăнине пула тымарсем çĕрĕшес хăрушлăх ỹсет. Канашлу ĕçне пĕтĕмлетме хутшăннă район администрацийĕн пуçлăхĕ Николай Миллин ку чухне тыр-пул çитĕнтерекенсене уйрăмах асăрхануллă пулма, ку тĕлĕшĕпе пурнăçламалли агротехника мероприятийĕсене вăхăтра пурнăçлама ыйтрĕ. Хальхи вăхăтра чи кирли те - шăтса тухнă тырра куç шăрçине сыхланă пек пăхса çитĕнтересси.
Светлана АРХИПОВА.
Сăнỹкерчĕкре: Районти комисси членĕсем "Яманчурино" ООО уйĕсемпе паллашаççĕ.