02 ноября 2016 г.
1941 çулхи ноябрĕн 7-мĕшĕнче Мускавра Октябрьти революци 24 çул тултарнине халалласа çар парачĕ иртнĕ.
Çав вăхăтра Мускав патĕнче хĕрÿ çапăçусеем пынă. Фронт линийĕ çĕршывăн тĕп хулинчен темиçе вунă çухрăмра çеç иртнĕ. Çак парад çарсен тата пĕтĕм çĕршывăн кăмăл-туйăмне çĕкленĕ, пĕтĕм тĕнчене Мускав парăнма шутламаннине, çар хăвачĕ чакманнине палăртнă. Нумай çар подразделенийĕ парадран тÿрех фронта тухса кайнă.
Октябрĕн 24-мĕшĕнче И.Сталин хăйĕн патне Мускав çар округĕн командующине П.Артемьева тата сывлăш-çар вăйĕсен командующине П.Жигарева чĕнтерет, пысăк вăрттăнлăхра çар парадне хатĕрленсе ирттерме хушать.
Парад умĕн маларах Моссоветăн уяв умĕнхи ларăвĕ иртет. Анчах унчченхи пек Пысăк театрта мар, метрон «Маяковская» станцин платформинче. Ларура И.Сталин тухса калаçнине радиопа пĕтĕм çĕршыв итлет. Каярахпа ăна, листовка пек хатĕрлесе, фашистсем вăхăтлăха тытса илнĕ территорире салатаççĕ.
Лару хыççăн И.Сталин Тĕпком членĕсене, Мускав ертÿçисене Хĕрлĕ площадьре парада унчченхи пек 10 сехетре мар, 2 сехет маларах ирттерессине пĕлтерет. Парада хутшăнакан çар подразделенийĕсен командирĕсем çакăн çинчен 23 сехетре, ĕç çыннисен представителĕсем ноябрĕн 7-мĕшĕнче 5 сехетрен пуçласа пĕлеççĕ. Ноябрĕн 7-мĕшĕнчи парада Мускав çар округĕн командующийĕ П.Артемьев генерал ертсе пырать, С.Буденный маршал йышăнать. Çĕршыв ертÿлĕхĕ В.Ленин мавзолейĕ çинче вырнаçнă.
Курсантсем, артиллеристсемпе пехотинецсем, зенитчиксемпе моряксем, юланутçăсем, танкистсем, урăхла каласан, хĕç-пăшаллă вăйсен пĕтĕм тĕсĕ Хĕрлĕ площадьпе иртеççĕ.
Парад вăхăтĕнче И.Сталин совет халăхĕн мухтавлăхне аса илет: «Эсир хутшăнакан вăрçă вăл ирĕклĕхшĕн пыракан, тĕрĕс вăрçă. Сире пирĕн аслă мăн асаттесен - Невский, Донской, Минин, Пожарский, Суворов, Кутузов полководецсен мухтавлă ячĕсем хавхалантарса тăччăр».
Парад вăхăтĕнче хăрушсăрлăх йĕркисене çирĕп пăхăннă. Мускав патне фашистсен пĕр самолечĕ те вĕçсе çитеймен. Çĕршывăн тĕп хулин тÿпине хÿтĕлекенсем çав кун нимĕçсен 34 самолетне çапса антарнă.