27 августа 2016 г.
Чăвашпотребсоюз Чăваш Республикин Информаци политикин тата массăллă коммуникацисен министерствипе тата Чăваш Республикин Журналистсен союзĕпе пĕрле республикăри массăллă информаци хатĕрĕсен ертÿçисемпе тата журналистсемпе кăçалхипе 16-мĕш семинар-канашлăва Элĕк районĕнче ирттерчĕ. Унта хутшăннисем республикăри потребительсен кооперативĕ ăнăçлă аталанса пынине Элĕкри райпон суту-илÿ, обществăлла апатлану, производство, хатĕрлев, халăха пулăшу паракан отраслĕсемпе паллашса, хăйсен куçĕсемпе курса ĕненчĕç.
Элĕк районĕнче 5-6 çул каялла пулма тивнĕччĕ. Ун чухне тури чăвашсен ялĕ пире нимпех те илĕртмерĕ. Кăçал, унта Республика кунĕ иртнĕ хыççăн, Элĕк тĕлĕнтермеллипех тĕлĕнтерчĕ. Тирпейлĕ, хăтлă, илемлĕ, илĕртÿллĕ яла çаврăннă вăл. Кунта пурăнакансем чăннипех пысăк ĕç туса ирттернĕ. Пур çĕрте те, кашни утăмра тенĕ пекех, чечексем ешереççĕ. Ял варринче икĕ пĕве çуталса выртать. Çĕнĕ тротуарсемпе утма кăмăллă. Ялĕ пысăках мар, 2-3-шер хутлă пурăнмалли çуртсем, суту-илÿ объекчĕсем, обществăлла организацисем, кану вырăнĕсем юнашарах вырнаçса тухнăран вăл хула евĕрлĕ тăпăл-тăпăл поселока аса илтерчĕ. Елчĕкри пекех çынсем чăвашла калаçаççĕ, «вырăсланса» пыни питех туйăнмарĕ.
Элĕк районĕн райповĕн ĕçĕ-хĕлĕпе паллашасси те район центрĕнчи магазинсене çитсе курнинчен пуçланчĕ. Кĕçнерникун кунта пасар кунĕ. Унта халăх самаях йышлă. Анчах райпон тĕрлĕ отраслĕн объекчĕсене çитсе курнă май вĕсенче те халăх нумаййине асăрхама тиврĕ. Çынсем уйрăм предпринимательсем сутакан таварсене райпо магазинĕсеннипе танлаштараççĕ, пахараххине, йÿнĕреххине суйласа илеççĕ.
Райпо председателĕ Юрий Харитонов журналистсене хăй ертсе пыракан потребительсен обществипе паллаштарнă май çакăн пек цифрăсем илсе кăтартрĕ: райпо Элĕк тата юнашарти Çĕмĕрле районĕсенчи 64 ялта пурăнакансене тĕрлĕ таварсемпе тата пулăшу ĕçĕсемпе тивĕçтерет. 2015 çулхи экономика кăтартăвĕсемпе Элĕк райповĕ Раççей Федерацийĕнче 3 пин райпо хушшинче пĕрремĕш вырăн йышăннă, Центросоюзăн куçса çÿрекен Хĕрлĕ Ялавне çĕнсе илнĕ. Сăмах май, Чăвашпотребсоюз та Раççейри потребкооператорсен ăмăртăвĕнче çĕнтернĕ.
Райпон ваккăн суту-илÿ тăвакан магазинсем 85 /çав шутран 14-шĕ самообслуживани йĕркипе ĕçлеççĕ/, 3 аптека, 1 ветаптека, обществăлла апатлану предприятийĕсем 21, çăкăр завочĕ, пахча çимĕç комбиначĕ, хатĕрлев кантурĕ, эмел курăкĕсен сушилки, пахча çимĕçпе çĕрулми хранилищи, сĕт сивĕтекен пункт... Тата ытти объект пур. Вĕсенче 515 çын ĕç вырăнĕ тупнă. Обществăлла апатланун тата суту-илÿн кăçалхи çур çулхи таварçаврăнăшĕ 357267 пин тенкĕпе танлашнă, 6 уйăхра 30859 пин тенкĕлĕх продукци туса кăларнă, хатĕрлев кантурĕн таварçаврăнăшĕ 140421 тенке çитнĕ. Пĕрремĕш çур çулта райпон тĕрлĕ шайри налуксемпе тÿлевĕсем 6, 2 млн тенкĕпе танлашнă. Район администрацийĕн пуçлăхĕ Александр Куликов райпо район бюджетне чи пысăк укçа-тенкĕ хывакан организаци пулнине палăртрĕ.
Элĕк райповĕн ĕçĕ-хĕлĕ пирки нумай çырма пулать. Акă, виçĕ çул каялла райпо хăйĕн укçипе туса лартнă «Элĕк» суту-илÿ çурчĕ ял илемĕ кăна мар, вăл аптекăна, кафене те, тĕрлĕ таварсемпе суту-илÿ тăвакан магазинсене те хăй хÿттине илнĕ, ытлашши лаптăксене предпринимательсене арендăна панă.
Ехремкасси ялĕнчи сĕт сивĕтекен пункт та райпон мăнаçлăхĕ. Организацин кашни магазинĕ тĕрлĕ чĕртавар хатĕрлессипе ĕçлет. Чи пысăк пĕлтерĕшли вара - халăхран сĕт пуçтарасси. Кашни кунах райпон сĕт пуçтаракан 14 автомашини çула тухать. Ăна шăпах Ехремкассине килсе сивĕтеççĕ, тивĕçлĕ кондицие лартнăскере пысăк автомашинăсемпе хуласене ăсатаççĕ. Паянхи кун куллен 31-32 тонне сĕт пуçтараççĕ.
Хатĕрлев кантурĕн ĕçĕ-хĕлĕ те тĕрлĕ енлĕ. Эпир пынă кун çитĕннисемпе шкул ачисем тĕрлĕ ялсенчен эмел курăкĕсене пама пынăччĕ. Вĕсене кунта типĕтеççĕ, пресласа çил вĕрсе тăракан сарайсене хураççĕ, эмел хатĕрлекенсем патне ăсатаççĕ. Пусран тенкĕ пуçтарăнать. Çакна шута илсе ĕçлеççĕ хатĕрлевçĕсем. Ытахальтен мар хăйсен çĕрĕ çинче çулса илнĕ утта типтерлĕ вырнаçтарнă. Хĕлле ял çыннине вăл та кирлĕ пулĕ. Тырă та ял çыннине яланах кирлĕ. Райпо ялхуçалăх предприятийĕсене çураки ирттерме укçа парса пулăшать, каялла кĕркунне малтан калаçса татăлнă хакпа тырра кĕлетсене тултарса хурать. Ăна ял çыннисене халех сутма тытăннă ĕнтĕ.
Элĕкри пахча çимĕç комбиначĕн экологи тĕлĕшĕнчен таса консервĕсемпе пылак шывĕ район çыннисемшĕн кăна мар. Вĕсем республика тулашĕнче те сутăнаççĕ. Чĕртаварне - хăярпа помидорне, улма-çырлине райпон çĕрĕ çинче те çитĕнтереççĕ, халăхран та туянаççĕ. Икĕ районта та хатĕрлев кантурĕн продукчĕсем сутăнса пĕтеççĕ.
Чăвашпотребсоюз председателĕ Валерий Павлов Элĕксен ĕçне хакланă май журналистсене те, хăйĕн работникĕсене те çакăн пек ыйту пачĕ: «Мĕншĕн пĕр пек условисенчех пĕр райпо тухăçлă ĕçлет, тепри каялла чакса пырать?» Хăех хуравларĕ: «Пур чухне те ăнăçу ертÿçĕрен, вăл халăхпа ĕçлеме пĕлнинчен килет. Шăпах çакăн пек çынсенчен пĕри - Элĕк райповĕн председателĕ Юрий Харитонов».
Кун çумне урăх хушса калаймăн.
Семинар-канашлу ĕçне райпон акт залĕнче пĕтĕмлетрĕç. Унта Чăвашпотребсоюз председателĕ Валерий Павлов, Чăваш Республикин информаци политикин тата массăллă коммуникацисен министрĕ Александр Иванов, район администрацийĕн пуçлăхĕ Александр Куликов, ЧР Патшалăх Канашĕн социаллă политика тата наци ыйтăвĕсемпе ĕçлекен комитечĕн председателĕ Петр Краснов, ЧР Журналистсен Союзĕн председателĕ Валерий Комиссаров, район ертÿçисем хутшăнчĕç.
Н. АЛЕКСЕЕВ.