16 апреля 2016 г.
XIII ĕмĕр пуçламăшĕнче Руçăн çурçĕр-хĕвеланăçĕнче лару-тăру çăмăл пулман. 1240 çулхи июль уйăхĕнче Швецин 100 карапĕ Нева юханшывĕн вăрри патне пырса чарăннă. Новгород кнеçĕ Александр Ярославич ертсе пынипе дружинăпа ополченецсем питĕ хăвăрт куçса шведсен лагерĕ çине тапăннă. Хĕрÿ çапăçура шведсен 5 пинлĕ лагерьне çапса салатнă. Çак çĕнтерÿшĕн халăх 20 çулхи полководеца Александр Невский ят панă.
Çак çулах кĕркунне Прибалтикăра вырнаçнă нимĕçсен Ливон орденĕн рыцарĕсем наступлени пуçланă. Вĕсем вырăс çарĕсем шведсемпе çапăçнипе усă курма шутланă - Изборск, Псков хулисене тытса илнĕ, Новгород патне çывхарнă. Анчах Александр Невский ертсе пыракан çарсем контрнаступлени пуçланă, Финн заливĕ хĕрринче вырнаçнă Копорье крепоçне штурмпа илнĕ, рыцарьсен тĕрекне - Псков хулине ирĕке кăларнă.
Пăрпа витĕннĕ Чудское кÿлĕ патĕнче 1242 çулхи апрель уйăхĕнче иртнĕ çапăçу вырăссен çĕрне пĕтĕмпех ирĕкрен хăтарнă чухне тĕп вырăн йышăннă. 23 çулхи вырăс полководецĕ çапăçăва ăнăçлă йĕркелени тăшмана хупăрласа илсе çапса салатма май панă. Нимĕç рыцарĕсем хирĕçме чарăнса хĕç-пăшалне пăрахса тарнă. Вырăссем вĕсене 7 çухрăм пăр çийĕн хăваланă -рыцарьсем хавшама пуçланă пăр çинче сивĕ шыва путнă.
Çак çĕнтерÿ вырăс çыннисен мораль шайне ÿстернĕ, ют çĕршыв захватчикĕсене хирĕç кĕрешме пултарнине çирĕплетнĕ. Вырăс православи чиркĕвĕ Александр Невскине Çветтуйсен йышне кĕртнĕ.